De gemeente Rotterdam gaat een speciale opvang openen voor niet-rechthebbende daklozen. “Een stap in de goede richting”, ziet Martijn van Leerdam, predikant-directeur Pauluskerk. “Maar er zijn wel een paar kanttekeningen.”
Het Actieplan Buitenslapers is goed nieuws voor niet-rechthebbende daklozen. Vanaf 1 juni kunnen ook zij in een opvang terecht. Met het huidige daklozenbeleid krijg je alleen opvang als je daar de juiste papieren voor hebt. Nu komen er 70 plekken vrij. “Dat is best wel fiks”, ziet een optimistische Van Leerdam. “Ik vermoed dat er zo’n 200 tot 250 mensen buiten slapen, dus best een flink deel kan nu in die opvang terecht.”
En dus ziet Van Leerdam een positieve ontwikkeling: “Ze hebben de scheiding tussen rechthebbenden en niet-rechthebbenden overboord gegooid. Dat is een stap in de goede richting. Sommige daklozen kunnen niet aantonen dat ze recht hebben op een opvang, simpelweg omdat ze de papieren niet hebben. Probeer maar eens je administratie bij te houden als je, enkel met een rugzakje, op straat leeft.”
Zorgen
Toch zitten er volgens Van Leerdam een aantal haken en ogen aan het actieplan. “Het is vooral gericht op toeleiding naar werk of terugkeer naar eigen land. Maar er is ook een groep daklozen die uit Rotterdam komt of geen arbeidspotentieel meer heeft. Dit zijn mensen die onder de radar gewoond en gewerkt hebben. Zij hebben geen pensioen of ander inkomen. Eigenlijk zegt dit plan tegen hen: ‘zoek het zelf maar uit’.”
Laatst liep hier een man binnen die een stukje van zijn vinger kwijt was geraakt op de werkvloer. Baan kwijt, salaris kwijt, sta je plots op straat.
Zo komen er bij de Pauluskerk regelmatig mensen binnen die plotseling arbeidsongeschikt zijn geraakt. “Laatst liep hier een man binnen die een stukje van zijn vinger kwijt was geraakt op de werkvloer. Baan kwijt, salaris kwijt, sta je plots op straat. Zo zijn er veel meer: mensen die veertig jaar lang fysiek werk hebben gedaan, met een mager uurtarief, en nu worden afgedankt. Ik vind dat idioot. Het is onze publieke taak om voor deze mensen te zorgen.”
Nu gebeurt dat, met een speciale opvang waar daklozen 24 uur terecht kunnen. Hier worden ze, zoals in het actieplan staat beschreven, begeleid om ‘hun leven op de rit te krijgen’. Dat traject zes tot acht weken duurt, baart Van Leerdam zorgen. “Sommige daklozen zijn serieus verslaafd. Zij leven al maanden op straat. Die zijn niet binnen deze tijd op te knappen. Ik vraag me af wat er met hen gebeurt als dat traject afloopt. De kans is groot dat ze weer terugvallen in oude patronen.”
In oktober organiseerde de Pauluskerk het manifest Recht op Rust. Toen vroegen ze aandacht voor dakloosheid in de stad met een tentenkamp voor Rotterdam Centraal. Tekst gaat verder onder video.
Verplicht afkicken
“Daarnaast geldt er een behoorlijk streng regime in de opvang”, vervolgt Van Leerdam. Zo is een harde eis dat daklozen bereid zijn om af te kicken van hun mogelijke verslavingen. “Het is geen zorg op maat. De opvang is niet onvoorwaardelijk. Dat werkt voor sommigen heel goed, maar voor anderen niet. Die zijn dan misschien beter gebaat bij wat meer vrijheid en tijd. Je kunt er niet vanuit gaan dat één aanpak alle problemen oplost.”
Je moet daklozen niet criminaliseren. Ze hebben zorg nodig.
Dat er over daklozen wordt gesproken als overlastgevers, stoort Van Leerdam enigszins. “Ik vind dat wonderlijk. Je moet daklozen niet criminaliseren. Ze hebben zorg nodig. Daklozen zijn niet gek. Maar als mensen ‘s nachts op straat moeten slapen, moet je niet gek opkijken als ze wildplassen. Geld voor een openbaar toilet hebben ze niet.”
Pauluskerk
Ondertussen gaat Pauluskerk onverminderd door met het werk wat ze altijd al doen. “We blijven iedereen opvangen die buiten de boot valt. We zijn er ook niet alleen als hulp, maar ook als vertegenwoordiger. We geven de daklozen een stem.”
Van Leerdam verwacht niet dat er op korte termijn veel verandering zal komen in het Rotterdamse straatbeeld. “We hebben in Rotterdam te maken met een wooncrisis. Afgelopen twintig jaar is de stad gigantisch gegroeid. Ondertussen zie ik er geen sociale woningbouw bijkomen. Natuurlijk vertaalt dat zich in meer dakloosheid. Tot er een structurele oplossing komt, voorzie ik niet veel beweging.”
Toch wil de predikant het positieve van het actieplan benadrukken. Volgens hem lijkt de politiek ‘eindelijk’ wakker geschud. “Misschien dat er over driekwart jaar wat te zeggen valt over de effectiviteit van het actieplan. Hopelijk hebben wij dan 20 tot 25 procent minder bezoekers. Ik hoop op meer rust in onze kerk. De Pauluskerk moet zichzelf overbodig maken. Het liefst wordt de Pauluskerk gewoon weer een kerk, in plaats van een daklozenopvang. Maar tot die tijd blijven we doorgaan, met hart en ziel.”