Het daklozenprobleem groeit. Opvangcentra in Rotterdam bevestigen dat er steeds meer daklozen op straat zijn. En dat is niet zomaar opgelost, zegt ook Theo Breimer, woordvoerder van Leefbaar Rotterdam-wethouder Zorg, Ouderen en Jeugdzorg Ronald Buijt. “Er is genoeg opvang voor mensen die daar recht op hebben, maar dan moeten ze dat wel willen.”
De Pauluskerk, Centraal Onthaal en Stichting Ontmoeting: alle drie de organisaties zien een ongekend aantal daklozen. “Normaal hebben we in de zomerperiode 30 tot 40 mensen binnen, maar vanochtend (woensdag 19 juli 2023, red.) zaten er wel 80”, vertelt een medewerker van de Pauluskerk. Een medewerker van Stichting Ontmoeting, een dienstcentrum dat daklozen motiveert om hulp te zoeken, ziet het aantal daklozen ook groeien. “We zien het erg toenemen. Met name Oost-Europeanen. Het is een verdubbeling ten opzichte van drie jaar geleden.” En ook bij Centraal Onthaal, het loket van de gemeente waar je je als dakloze Rotterdammer kunt registreren en hulp kunt krijgen, zien ze een stijging van 10 procent.
Bij veel opvanglocaties, zoals Leger des Heils, kun je pas terecht als je bent geregistreerd bij Centraal Onthaal. Dit kan alleen als je legaal in Nederland bent en over een geldig legitimatiebewijs beschikt. En dus bestaat de kans dat veel buitenlandse daklozen, of daklozen die de weg naar Centraal Onthaal niet vinden, niet-geregistreerd achterblijven. Zij kunnen van veel faciliteiten in Rotterdam geen gebruikmaken. Zij zijn daarom vaker gedwongen op straat te overnachten.
Aangeboden hulp
De hulp die zij wel kunnen krijgen, ziet er volgens woordvoerder Theo Breimer als volgt uit: “Dakloze niet-rechthebbende EU-migranten worden ondersteund bij terugkeer naar werk of hun land van herkomst. Als onderdeel hiervan kunnen zij bij medewerking hieraan kortdurend gebruikmaken van opvang. Hiervoor zijn [in Rotterdam] 8 bedden beschikbaar met een maximale opvangtermijn van 1 week.” Ook er zijn 2 bedden speciaal voor mensen met verslavingsproblematiek. Hier worden zij maximaal 3 weken opgevangen.
De Europese arbeidsmigranten wordt een soort ultimatum gesteld, legt Breimer uit. “We helpen ze of aan het werk, of we helpen ze terug naar hun thuisland. Sommigen komen al als dakloze hiernaartoe. De straat in Bulgarije is tenslotte ellendiger dan hier.” Als zij deze hulp weigeren, blijkt een oplossing lastig. “Wij kunnen vanwege de wet niet zoveel met niet-geregistreerde daklozen. Daarvoor zijn we afhankelijk van rijksbeleid, niet gemeentebeleid.”
Een logische verklaring voor het weigeren van de hulp van de gemeente, zou dus kunnen zijn dat deze daklozen helemaal niet terug willen naar hun thuisland. Maar dat is volgens een medewerker van Stichting Ontmoeting niet helemaal waar. “Alleen als ze dat echt willen, keren ze terug naar hun thuisland.” Stichting Ontmoeting richt zich specifiek op deze groep niet-geregistreerde daklozen. “We sturen ze niet zomaar terug. En als we ze terugsturen, bieden we nazorg en zorgen we ervoor dat ze goed terechtkomen.”
Welwillendheid
Samen met de hulpinstanties probeert wethouder Ronald Buijt het daklozenprobleem terug te dringen. Woordvoerder Theo Breimer: “We helpen 1400 tot 1500 mensen op jaarbasis. De mensen die je op straat ziet, zijn maar een klein aandeel hiervan. Sommige van hen hebben psychische problemen of een verslaving. Ook voor hen zijn er opvangplekken. Wel onder één voorwaarde: dat ze aan hun problemen willen werken. En dan moeten ze wel willen. We kunnen niemand dwingen om naar een opvang te gaan.”
Een van deze opvangplekken is Stichting Ontmoeting. Hier doen veldwerkers zo’n twee à drie keer per week een ochtendronde. “Hier spreken ze daklozen aan met de vraag of we iets voor ze kunnen betekenen”, vertelt een medewerker. Maar niet altijd leidt dit tot resultaat. En dus doen organisaties als Stichting Ontmoeting extra hun best zodat daklozen wel opgevangen willen worden. “We proberen in contact te blijven met deze mensen.”
Toenemende drukte
Een andere plek waar deze niet-geregistreerde daklozen terecht kunnen, is de Pauluskerk. Zij zien een toename aan daklozen over de gehele breedte. Vanwege de drukte moest de kerk extra vroeg beginnen met het inzamelen van kleding. “Normaal gesproken doen we dat pas in oktober, maar we zijn nu al bijna door alle kleding heen. De sokken zijn zelfs al op.”
De toenemende dakloosheid zorgt voor een ‘dweilen met de kraan open’-gevoel bij de opvangcentra. “Het wordt niet minder”, deelt Stichting Ontmoeting. “Dat is frustrerend. Maar je kan niks anders. We moeten ermee dealen.”