Of de beoogde strengere asielwetten van demissionair minister Faber daadwerkelijk worden aangenomen is nog de vraag, maar onder Rotterdamse zorgverleners wordt in ieder geval verbijsterd gereageerd. Als de wet door de Eerste Kamer wordt aangenomen, wordt het namelijk strafbaar om ongedocumenteerde mensen in Nederland te helpen. Er is in Nederland een humanitaire ondergrens bereikt, menen onder andere de Pauluskerk en het Rode Kruis.
Geen kop soep, onderdak of medische hulp voor zo’n vijfduizend ongedocumenteerde Rotterdammers meer als het aan minister Faber ligt. De asielwetten die de PVV graag aangenomen ziet, zijn behoorlijk streng. Mensen die hulp verlenen aan zogenoemde illegalen zijn in de toekomst strafbaar, mocht het wetsvoorstel daadwerkelijk worden aangenomen. In Rotterdam reageren de Pauluskerk, het Rode Kruis en Stichting ROS boos en verontwaardigd. “De grens schuift steeds verder op, je vraagt je af waar het eindigt.”
Zwartste scenario
Een diepe zucht verlaat de lippen van Maarten Goezinnen wanneer hij denkt aan de asielwetten waar het de laatste tijd zo om te doen is. Hij is coördinator bij Stichting ROS, een Rotterdamse organisatie die mensen zonder verblijfsvergunning ondersteunt. “We zijn de afgelopen dagen heel erg intensief bezig geweest met de asielwetten”, vertelt hij. “De laatste tien jaar heeft de strafbaarstelling van illegaliteit altijd als een doemscenario boven ons hoofd gehangen. Dat het nu misschien werkelijkheid wordt, is bizar.”
Volgens de coördinator is het voor Stichting ROS ‘het zwartste scenario’ dat ze zich kunnen bedenken. “Wanneer je werk en de mensen met wie je werkt gecriminaliseerd worden, zegt dat iets over de maatschappij. Eén groep mensen wordt weggezet als veroorzaker van alle problemen die we hier hebben. Bizar dat hier in Nederland voedingsbodem voor is.”
Levensgevaarlijke situaties
Goezinnen is niet de enige persoon die problemen voorziet, mochten de asielwetten er doorheen komen. Ook bij andere organisaties zoals de Pauluskerk reageren ze bezorgd op het wetsvoorstel. “Deze maatregel is bedacht door mensen die geen idee hebben hoe de maatschappij werkt’, vertelt predikant Martijn van Leerdam gefrustreerd. “We kunnen er niet hard genoeg over zijn. Door de groep ongedocumenteerden illegaal te maken, creëer je levensgevaarlijke situaties. Mensen durven niet meer op de politie af te stappen, of naar een arts. Als een ongedocumenteerde vrouw wordt geslagen, wordt zij eerder opgepakt dan de dader.”
Het Rode Kruis, dat in de regel een apolitieke organisatie probeert te zijn, ziet zich genoodzaakt een vergelijkbaar standpunt in te nemen. “Dat de Tweede Kamer stemde voor de asielwetten en daarmee voor de strafbaarstelling van illegaliteit, is voor het Rode Kruis onbegrijpelijk”, laten zij weten in een reactie. “Door mensen zonder papieren te criminaliseren, worden zij verder gestigmatiseerd en buitengesloten. Het brengt mensenrechten in gevaar en werkt polarisatie in de hand.”
Politie
Hoewel er door organisaties wordt gevreesd voor de strengere asielwetten, is het nog zeer de vraag tot in hoeverre er wordt gehandhaafd door politie. In een landelijke verklaring zegt de politie dat het om een ‘ingrijpende’ maatregel zou gaan. “Met het amendement wordt bovendien gesuggereerd dat elke illegale vreemdeling overlastgevend is of crimineel gedrag vertoont”, schrijft het landelijk korps “De politie herkent dit beeld niet.”
Bovendien zou de wet de politie ook in een lastige situatie brengen. Zij hebben namelijk ook de taak om hulp te verlenen ‘aan hen die dat behoeven’. “Bij hulpverlening aan iemand die illegaal in het land is, zou de politie dus feitelijk in overtreding zijn.” Er wordt door de politie over een ‘onwenselijke situatie’ gesproken. “Als hulp bieden aan mensen die illegaal in Nederland zijn strafbaar wordt, voorziet de politie bovendien grote gevolgen voor de openbare orde, met name door maatschappelijke onrust.”
Doorgaan met werkzaamheden
De verschillende zorgverleners in de stad zeggen dan ook niet te stoppen met hun werkzaamheden, zelfs wanneer de omstreden wet er wél komt. “We blijven helpen, maar dan illegaal”, vertelt Goezinnen fel. “Misschien geven we onszelf wel aan bij de politie, en dan kijken wat ze doen.” Predikant Martijn sluit zich daarbij aan. “Ik nodig ze (de politie, red.) van harte uit om ons te beboeten en geboeid naar een gevang te vervoeren. Dat zet onze claim alleen maar kracht bij.” Ook het Rode Kruis zegt gewoon door te gaan met hun werkzaamheden. “Of mensen nu wel of geen geldige papieren hebben. Dat doen we altijd, overal ter wereld. Voor ons staat één principe voorop: iedereen moet toegang hebben tot voedsel, onderdak en medische zorg. Mensen die solidariteit tonen en anderen helpen, mogen daar nooit voor worden gestraft.”
Naar eigen zeggen worden de hulpverleners daarin goed ondersteund ‘door enorm veel Rotterdammers’, zegt Goezinnen. “Er is bij hen enorm veel woede en teleurstelling losgemaakt door het demissionair kabinet. Door dit soort extreme ideeën komt dat gevoel van medeleven en van je medemens helpen naar boven.” Van Leerdam vult aan: “Het gaat om basale medemenselijkheid. Een overheid die dat gaat verbieden, komt dicht bij een totalitaire staat, een dictatuur.”
Dat maakt de discussie rondom de asielwet dan ook zo eng voor Martijn. “Wilders heeft baat bij het creëren van problemen. De PVV leeft op crisis.” Woorden waar Goezinnen zich bij aansluit. We moeten volgens hem de medemenselijkheid niet verliezen, juist nu het politieke debat een kookpunt bereikt. “Eerst werden dit soort plannen weggestemd en weggelachen. Nu rolt het door. We leven in een andere tijd.”