Een familielid verliezen en achterblijven met schulden door de uitvaart; het is een situatie die vaker voorkomt in Rotterdam. Ardy Moeijes (62) van SamSam Uitvaartcoaching helpt deze vaak volwassenen met een minimuminkomen met hulp en advies. In uitzonderlijke gevallen helpt ze zelfs met het verzorgen van de uitvaart voor degene die dat niet kunnen betalen. Gemiddeld krijgt de stichting zo’n 90 meldingen per jaar binnen. “En het zijn echt allemaal schrijnende situaties. Ik heb mensen dakloos zien worden na het overlijden van een familielid.”
Gemiddeld kost een uitvaart tussen de 7.500 á 10.000 euro. Een flinke som geld waar je niet zo bij stil staat als het zover is en zeker als je geen uitvaartverzekering hebt. Ardy uit Hoogvliet vindt de uitvaartwereld vaak commercieel en vertelt dat het vooral problemen oplevert in situaties waarin een ouder onbekend iemand overlijdt. “Laatst was er een vrouw wiens moeder overleed. Ze had haar echter al 15 jaar niet meer gezien en ze werd aangemerkt als erfgenaam. Dan ben je volgens de overheid ineens verplicht om het te regelen.” Toch is dat volgens Ardy niet altijd zo.
Mensen in financieel krappe situaties kunnen namelijk in aanmerking voor een zogezegde gemeentelijke begrafenis. In dat geval regelt de gemeente de begrafenis als ze geen nabestaanden kunnen vinden. Ook kunnen mensen bijzondere bijstand aanvragen en geld ontvangen. Maar, deze methodes zijn steeds moeilijker te realiseren volgens Ardy: “Er moeten daarvoor allerlei formulieren worden ingevuld, maar mensen die in armoede leven hebben vaak geen laptop. Ze hebben stress en dat maakt het zo ingewikkeld.” Daarnaast zijn de formulieren niet beschikbaar in meerdere talen. “Het is dan ontzettend moeilijk voor burgers die het niet breed hebben en ook middenin een rouwproces zitten.”
‘Financiële strop’
SamSam Uitvaartcoaching bestaat sinds 2013 en bestaat momenteel uit een groep van ongeveer 20 vrijwilligers. Ardy merkt dat er veel taboe heerst op het praten over armoede en de dood. Een combinatie die er voor zorgt dat mensen in de schulden belanden en blijven hangen: “Ons hoofddoel is om voorlichting te geven aan mensen die uitvaarten moeten organiseren die het niet breed hebben en schulden te voorkomen. Het kan echt een grote financiële strop zijn voor gezinnen.”
Stap één in zo’n proces is het papierwerk in orde maken. “Dan kijken we of er bijvoorbeeld een polis is.” Dan wordt er gekeken naar wat voor soort begrafenis er georganiseerd kan worden. Per persoon verschilt het natuurlijk waar er op bespaard kan worden. Ardy: “Daarnaast kunnen mensen het best bij ons aankloppen als de persoon in kwestie nog ziek is en niet overleden. Alleen dan kunnen we waarschuwen voor de valkuilen.”
Dit vrijwilligerswerk houdt Ardy echter niet voor eeuwig vol: “Ik heb er ook wel veel stress van. Vaak loop ik langs de Maas. Daar kan ik de zaken overpeinzen en het soms letterlijk van me af laten waaien.” De stichting zoekt ook nieuwe vrijwilligers die dingen kunnen overnemen en het voortzetten. Een pittige klus: “Maar we moeten er meer over praten. Dat is echt belangrijk. Het is pas sinds SamSam dat ik zo over de dood praat. Ik vond eerder het leven na de dood interessant.”
En hoe ziet ze haar eigen afscheid voor zich? “Niet al die ‘gekkigheid’ eromheen. Direct naar het crematorium en het mag niet meer dan 1000 euro kosten. Ik hoop dat mijn zoon en kleinkinderen meer aandacht hebben voor de rouwverwerking. Gewoon met een fles champagne naar het strand en me daar uitstrooien.”