Talloze mensen werden door de Belastingdienst onterecht bestempeld als fraudeurs en kwamen in, soms diepe, schulden terecht. Stichting (Gelijk)Waardig Herstel zet zich in voor deze mensen, door hen te koppelen aan vrijwilligers. Samen gaan ze langs alle feiten, zodat kan worden bepaald welke schadevergoeding passend is. Volgens de stichting is Rotterdam een van de steden waar de meeste – ruim 9200 – slachtoffers te vinden zijn. Ruim 2600 vrijwilligers bieden hun een luisterend oor. Een van hen is de Rotterdamse Gerda: “Je hoort echt een bak ellende, maar het heeft ook iets heel moois.”
Stichting (Gelijk)Waardig Herstel zet zich in voor toeslagenslachtoffers. De stichting koppelt Vertellers, zo worden de slachtoffers genoemd, aan Luisterend Schrijvers, die zich vrijwillig opgeven. “Ik wilde vrijwilligerswerk doen”, begint Gerda. “Iets met een kop en een staart, een begin en een eind. Ik ben hier spontaan ingegaan, zonder verwachting. Uiteindelijk ben ik erg dankbaar dat ik dit heb kunnen doen.”
Gerda luisterde twee maanden lang naar het verhaal van een Verteller. Inmiddels is het traject afgerond. “Het is ontzettend dankbaar werk. De persoon aan wie ik was gekoppeld, was erg dankbaar. Dat uitte zich in woorden, maar ook in grote omhelzingen en dikke knuffels. Met energie gericht op de toekomst. Dat ze eindelijk verder kunnen en niet vast blijven zitten in de modder.”
Leermomenten
Tijdens de gesprekken leert Gerda veel over haar gesprekspartner. Maar ook over de maatschappij en zichzelf: “Ik heb geleerd dat mijn hart groter is dan ik vermoedde. Dat er altijd ruimte voor een gesprek is. Maar ook hoe belangrijk we onszelf vinden. Wat ontbreekt in de maatschappij, is het grote hart. We luisteren niet naar elkaar en toch hebben we altijd een oordeel klaar over de ander.”
“Mensen zijn beschadigd geraakt. In sommige gevallen zijn hun kinderen uit huis geplaatst.”
“Wat is jouw verhaal?” Steeds vaker stelt Gerda deze vraag aan de mensen om haar heen. “Mijn kinderen worden er gek van”, lacht ze. “Vertel je verhaal, zeg ik dan. Van mens tot mens reik ik mijn hand naar je uit. Dat kunnen we allemaal doen. We zijn allemaal mensen.” Ze leert dat toeslagenslachtoffers zich niet gehoord voelden: “Ik heb een kijkje gekregen in hoe ongelooflijk ingewikkeld we de samenleving hebben gemaakt met elkaar. Al die regels, met de beste bedoelingen, maar de mens wordt daardoor niet gezien.”
‘Daar draait het om’
Terwijl Gerda haar verhaal vertelt, kijkt Megan trots toe. Zij werkt bij de stichting en koppelt Vertellers en Luisterend Schrijvers aan elkaar. “Luisterend Schrijvers zoals Gerda zijn van cruciaal belang. Het verhaal dat zij samen maken, vormt de basis van de schadeanalyse.” Op basis van deze analyse wordt bepaald op hoeveel schadevergoeding de toeslagenslachtoffers recht hebben. Aan bepaalde gebeurtenissen hangen specifieke bedragen.
En dat is niet niks, deelt Megan: “Mensen zijn beschadigd geraakt. In sommige gevallen zijn hun kinderen uit huis geplaatst. Ze hebben hulp nodig.” Gerda vult aan: “Je hoort echt een bak ellende. Dus dat vergt veel van je als luisteraar. Tegelijkertijd kun je niets met het verhaal; je kunt het niet oplossen.” Volgens Gerda is die ellende ook niet in geld uit te drukken. “Maar dat er ruimte is voor tranen, boosheid, frustratie, en dat iemand de tijd neemt om daarnaar te luisteren: dat is heel belangrijk.”
“De stichting is superdankbaar”, vervolgt Megan, die zelf ook Luisterend Schrijver is geweest. “Je stapt van mens tot mens naar elkaar. Je gaat in gelijkwaardigheid een neutraal gesprek met elkaar aan. Dat is een unieke manier, dat iemand uit de maatschappij vrijwillig opstaat om naar iemand te luisteren. Deze mensen zijn heel eenzaam geweest, dus dat iemand naar hen luistert, is zo belangrijk. Daar draait het om.”