Nadat de Duitsers de stad uit waren kon Rotterdam en haar bevolking 70 jaar geleden vol goede moed aan de wederopbouw beginnen. Bij het opbouwen van een stad die volledig van de aardbodem was weggevaagd kwam er meer kijken dan alleen een paar gebouwen neer zetten en zorgen voor een Skyline. In een nieuw tv-programma van OPEN Rotterdam gaan we op zoek naar de ‘Ziel van de Wederopbouw’.
Aflevering 1
Martin Aarts werkt voor de afdeling Stadsontwikkeling bij de Gemeente Rotterdam en vind dat niet alleen 1940, maar ook 1985 een behoorlijk belangrijk jaar was in de zoektocht naar trots en zelfvertrouwen in Rotterdam. “Sinds het Centraal Station, de Calypso, de Martkhal en de Rotterdam geopend zijn is Rotterdam schaamteloos trots. Het feit dat die gebouwen er konden komen heeft er indirect mee te maken dat het gemeentebestuur in 1985 besloot om wonen in de binnenstad toe te staan,” aldus Aarts. Vlak na de oorlog wilde Rotterdam namelijk een Amerikaanse binnenstad (downtown). Een stad waar de mensen alleen in de buitenwijken wonen. Volgens Martin Aarts een dramatische beslissing die in 1985 gelukkig gecorrigeerd werd.
Met Siebe Thissen van het CBK reizen we naar Pendrecht om te kijken wat er over is gebleven van de eerste beelden die na het bombardement op de Coolsingel werden neergezet. “Ze passen wel goed in Pendrecht, het zijn bijna communistische beelden in een wijk die is getekend door iemand die haar ervaring op deed met wijken in Rusland ontwerpen,” aldus Thisse.
Evan van der Most houd zich bezig met wat mensen toevallig op zolder vinden als ze die een keer opruimen. Vaak zitten daar hele bijzondere kiekjes bij van Rotterdam tijdens de wederopbouw. Kiekjes die nooit iemand eerder heeft gezien en die Evan graag met de rest van de wereld wil delen.
Aflevering 2
Om Nederland er weer bovenop te krijgen na het einde van de oorlog, moest meteen worden begonnen met het herstel van de Rotterdamse haven. Dit begon al zes weken na de bevrijding. Een flinke klus! Tijdens het bombardement van 14 mei 1940 viel de schade aan de haven nog mee. Echter vlak voor de geallieerden Nederland bevrijd hadden, zorgde de Duitsers er voor dat alle infrastructuur met de grond gelijk gemaakt werd. Schepen werden ter hoogte van Hoek van Holland en de haveningangen van Maas-, Rijn-, en Waalhaven afgezonken zodat de havens onbereikbaar waren.
In eerste instantie was er veel meer geld en aandacht voor het opbouwen van de havens dan voor het herbouwen van het centrum. Havenbaronnen hadden hier grote invloed op. Hilde Sennema van de Erasmus Universiteit Rotterdam vertelt er alles over in deze aflevering van de Ziel van de Wederopbouw.
Overigens is het niet zo dat de havenmensen alleen aan zichzelf dachten. Havenbedrijven hebben aardig wat kunstwerken geschonken aan de stad. Siebe Thissen van het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam laat ons de bijdrage van het beroemde havenbedrijf ‘Pakhuismeesteren’ (voorganger van o.a. Vopak) zien. In 1968, bij het 150 jarig bestaan van de pakhuis-gigant, was ook de Laurenskerk hersteld van de zware schade uit de oorlog. Daarom deed Pakhuismeesteren een deur van ontwerper Giacomo Manzu cadeau.
Aflevering 3
In de derde aflevering van de Ziel van de Wederopbouw gaan we vrolijk door met het vieren van 75 jaar wederopbouw. Vooral de invloed van de industriëlen uit die tijd is duidelijk zichtbaar in hoe Rotterdam er nu uit ziet. Directeur Museum Rotterdam Paul van de Laar legt uit dat de directeur van de Van Nellefabriek de drijvende kracht was.
Ook komt René aan het woord, hij heeft namelijk een droom. Alles van de ‘Collectie Rotterdam’ digitaliseren en interactief beschikbaar maken voor alle Rotterdammers. De ‘Collectie’ bestaat uit alle stukken en voorwerpen die bij o.a. het Stadsarchief en Museum Rotterdam liggen. Zo kunnen wij digitaal spelen met ons verleden.
Edith Gruson is op Heijplaat druk bezig met een baby van 14 meter hoog. Deze komt op het Schouwburgplein te staan en zal het grote symbool worden van festival ‘Rotterdam viert de Stad!’ Twee kilometer aan buizen, kilometers aan stof en een paar duizend tie wraps waren er voor nodig en 20 maart zal hij worden onthuld.
Aflevering 4
In de vierde aflevering van de Ziel van de Wederopbouw praten we met onderzoeker Gerrie Andela over het ontstaan van de Lijnbaan en waarom deze oer-Rotterdamse winkelstraat zo bijzonder is. We duiken in de archieven van Het Nieuwe Instituut waar heel veel bouwtekeningen van de wederopbouw van Rotterdam liggen opgeslagen. En Kees Vrijdag voert met Roterodamum actie voor de renovatie van misschien wel het meest bijzondere kunstwerk van Rotterdam: de Gabo. Het meters hoge kunstwerk markeerde het einde van de wederopbouw, maar staat anno 2016 weg te roesten voor de deur van Bijenkorf op de Coolsingel.
Aflevering 5
In deze aflevering staan ‘Gebouwen voor de kunst’ centraal: door het bombardement waren veel ‘kunstgebouwen’ verdwenen. Theaters, bioscopen, musea: wat kwam terug voor deze cultuurpaleizen? Wie bouwden en realiseerden ze? En beeldend kunstenaars moesten er voor zorgen dat ons nieuwe Rotterdam er opgefleurd bij stond onder het motto: ’Kunst aan gebouwen’. Jan Dirk Schouten maakt een film over hoe architecten en kunstenaars heel nauw samenwerkten aan deze ‘wederopbouw kunst’ . En we hebben het ook over ’18 mei Opbouwdag’. De eerste was op 18 mei 1947, de laatste in 1966, met de opening van de Doelen.
Aflevering 6
In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw, leek het erop dat Rotterdam af wilde van sommige wederopbouw gebouwen. Nieuw, dat moest het zijn! Tot gemeenteraadslid Herman Meijer zich ermee ging bemoeien. Hij diende een motie in er voor te zorgen dat het wederopbouw erfgoed beter wordt beschermd. Tjeerd Hendriks, de man achter Groos in het Schieblock, heeft zijn tanden gezet in het Industriegebouw Goudsesingel. Onder zijn bezielende leiding probeert hij deze wederopbouw kolos aan de Goudsesingel terug te brengen in originele staat en een heel divers palet aan huurders binnen te halen.
Te zien vanaf 17 januari 2016 op OPEN Rotterdam TV (Ziggo 36 KPN 1349) en OPEN Rotterdam Digitaal (website, facebook, twitter).