Een maatschappelijke partij die een gemeentepand wil kopen, moet over een flinke dosis doorzettingsvermogen beschikken, blijkt uit onderzoek van Vers Beton en OPEN Rotterdam. De gemeente legt namelijk niet bepaald de rode loper uit voor stichtingen, verenigingen en wijkinitiatieven. Onduidelijke spelregels en stijgende vastgoedprijzen vormen daarbij extra struikelblokken.
Toch verkocht de gemeente de afgelopen jaren 23 panden die een maatschappelijke functie hebben behouden. Denk bijvoorbeeld aan Surinaams Buurthuis Wi Masanga of het Belvédère verhalenhuis. Wie zijn de kopers en ontwikkelaars van dit vastgoed, met het behoud voor een functie van de wijk?
Pand vaak gegund aan partij met diepste zakken
De gemeente verkoopt vastgoed met een maatschappelijke functie normaal gesproken tegen het hoogste bod. Een pand wordt daardoor vaak niet gegund aan de indiener van het beste plan, maar aan de partij met de diepste zakken. Bovendien moedigt de gemeente kopers aan panden te transformeren naar woningen, wat de biedingen opstuwt vanwege de extreem hoge vraag. Deze verkoopmethode werkt speculatie in de hand waartegen geregeld mensen in opstand komen. Eerder brachten Vers Beton en OPEN Rotterdam de cijfers van de grootschalige verkoop in beeld. In dit artikel gaan we dieper in op de verkoop van maatschappelijk vastgoed.
Ruim de helft van het sinds 2015 verkochte maatschappelijk vastgoed (33 panden) werd tot woningen is omgebouwd. Daartegenover staan 23 adressen waar de maatschappelijke functie overeind bleef. Hoewel het meeste in de handen van beleggers belandt, zijn partijen met een maatschappelijk doel ook succesvol. Hoe lukt het ze en wie zijn het? Vers Beton en OPEN Rotterdam spraken met achttien betrokkenen en vroegen naar hun ervaringen. Daaruit blijkt vooral hoe uiteenlopend de gemeente reageert op niet-vastgoedpartijen. De spelregels en gevolgde procedure kunnen per geval verschillen.
Doorzetters met een zakelijk instinct blijken de meeste kans te maken om een gemeentepand te bemachtigen. Daarnaast had een aantal geluk met het toenmalige prijsniveau. Voor de meeste maatschappelijke ondernemingen ligt het geld niet voor het oprapen en worden slimme financiële constructies bedacht. De Surinaamse vereniging Wi Masanga riep bijvoorbeeld de hulp in van een vastgoedondernemer bij wie ze het gemeentepand opnieuw huurt.
“Dat er andere wegen tussen zitten, wordt genegeerd.”
Gemeentelijke visie ontbreekt
Op papier verkoopt de gemeente haar eigen vastgoed op een transparante en openbare manier. Of dat ook een gelijk speelveld creëert, daar verschillen de meningen over. Marieke Hillen van het Wijkpaleis denkt van niet: “Er wordt gedacht en gehandeld in het frame van enerzijds kleine initiatieven die niet in staat zouden zijn een gebouw te ontwikkelen en anderzijds doorgewinterde ontwikkelaars die uit op zijn winst. Dat er andere wegen tussen zitten, wordt genegeerd.”
Veel kunstenaars is de verkoop van (voornamelijk) oude scholen een doorn in het oog. In een enquête werd de teruglopende beschikbaarheid van atelierruimte aangetoond. Olof van de Wal (55), directeur van Stichting Kunstaccomodatie Rotterdam (SKAR) mist visie van de gemeente over de gewenste voorzieningen in de stad. “Denk aan culturele of maatschappelijke voorzieningen zoals praktijkruimtes voor huisartsen, waar een schrijnend tekort aan is. Voorheen had de gemeente nog een actief aankoopbeleid om daar op te kunnen sturen, maar dat is helemaal verdwenen.”
“Voorheen had de gemeente nog een actief aankoopbeleid om daar op te kunnen sturen, maar dat is helemaal verdwenen.”
“Als je overal woningen van maakt, dan forceer je kunstenaars en startende ondernemers de stad uit,” meent projectontwikkelaar Bart Dura. Vindt hij dan dat de gemeente transformatie van maatschappelijk vastgoed naar woningen moet uitsluiten? “Dat niet, maar alleen als het pand niet maatschappelijk en cultuurhistorisch van waarde is zou de gemeente de mogelijkheid van transformatie naar woningen kunnen bieden. Ik zou als gemeente dan wel de kans aangrijpen om woonruimte voor de midden- of sociale categorie te bouwen.”
Meer lezen?
Lees het hele verhaal op Vers Beton. En wil je meer weten over hoe de gemeente haar vastgoed verkoopt? Kijk dan op de website van Vers Beton bij het dossier Vastgoed in de verkoop.