Anderhalf keer meer Rotterdammers door toeslagenschandaal getroffen dan eerder bekend

Binnen de gemeente Rotterdam zijn inmiddels 9100 ouders mogelijk slachtoffer van het kinderopvangtoeslagschandaal. Bovenop de bijna 6000 ouders die de gemeente tot nu toe meldde, komen nu nog ruim 3000 mensen. Dat blijkt uit een rapport dat de gemeente woensdag publiceerde, waarin een nieuwe telmethode gebruikt is.

Rotterdam is de hardst getroffen gemeente van het toeslagenschandaal. En de schade blijkt nu nog ernstiger dan gedacht. Van de 9100 mogelijk gedupeerden is iets meer dan de helft (4726 ouders) al officieel erkend als slachtoffer. De andere 4374 ouders zijn in afwachting van erkenning door de Belastingdienst. Tot nu toe werd in Rotterdam slechts 3,7 procent van de ouders die zich meldden, niet erkend als gedupeerde.

De oude – aanzienlijk lagere – cijfers die de gemeente tot nu toe naar buiten bracht “klopten feitelijk niet meer” en het nieuwe getal is “het meest zuivere aantal”, laat de woordvoerder van wethouder Armoedebestrijding Enes Yigit weten in een reactie. Vanaf nu telt Rotterdam ook gedupeerden mee die zich nog niet hebben gemeld, maar bekend zijn omdat ze gemeentelijke schulden hebben. Het is niet bekend welke andere gemeenten deze nieuwe telmethode hanteren. De gemeente Amsterdam bijvoorbeeld doet dit nog niet, verklaart een woordvoerder bij navraag.

Ruim negentienduizend Rotterdammers
In totaal zijn er hiermee, inclusief kinderen en een deel van de partners, inmiddels ruim 19.000 Rotterdammers slachtoffer geworden van het toeslagenschandaal. Dat blijkt uit een berekening van Vers Beton en OPEN Rotterdam, op basis van CBS-cijfers over het aantal gedupeerde kinderen en een eigen schatting van het aantal gedupeerde ex-partners. Daarmee is zo’n drie procent van alle Rotterdammers getroffen door het toeslagenschandaal. Dit is een conservatieve schatting, omdat ook in de nieuwe cijfers nog niet alle gedupeerden met hun mogelijke partners of ex-partners zijn opgenomen. Daarnaast rekent het CBS alleen met minderjarige kinderen, terwijl ook meerderjarige kinderen kunnen zijn geraakt door problemen in hun gezin.

Door fouten van de Belastingdienst moesten deze ouders bedragen terugbetalen oplopend tot meer dan 100.000 euro, vaak zonder betalingsregeling. Mensen met lage inkomens en alleenstaande moeders waren veelal de dupe, wat hun levens onherstelbaar verwoest kan hebben. Relaties liepen stuk en kinderen zijn onterecht bij hun ouders weggehaald. De problemen bij de gedupeerden, hun kinderen en (ex-)partners zijn “nog lang niet over”, meldt de Gemeente Rotterdam in een schriftelijke toelichting.

Racistisch te werk
Van alle gemeenten is Rotterdam veruit het hardste getroffen door de uit de hand gelopen fraudejacht van de Nederlandse Belastingdienst. Dit is mede te verklaren door de hoeveelheid Nederlanders met een migratieachtergrond in Rotterdam. Het percentage mensen met een niet-Westerse herkomst is er het hoogst van heel Nederland.

Na onderzoek van PricewaterhouseCoopers erkende het kabinet dat belastingambtenaren, verantwoordelijk voor fraude-opsporing, racistisch te werk gingen. Hierdoor hadden ouders met een niet-Nederlandse afkomst tot wel zestien keer zoveel kans om onderzocht te worden door een specifiek fraudeteam, concludeerde het College voor de Rechten van de Mens afgelopen september. De dienst gebruikte bovendien algoritmes die zo waren geprogrammeerd dat ze vooral Nederlanders met een migratieachtergrond als mogelijke fraudeur selecteerden. De Raad van State, de hoogste bestuursrechter, erkende eind 2021 dat kleine fouten in de toeslagaanvraag disproportioneel hard werden afgestraft. In veel gevallen was er bovendien helemaal geen sprake van fraude, bleek achteraf.

De gemeente Rotterdam sprak tot nu toe meer dan 6500 mensen en heeft voor bijna zeven miljoen euro aan schulden kwijtgescholden. Zestig procent van de gesproken ouders heeft echter geen behoefte aan structurele hulpverlening, zo valt verder te lezen in de voortgangsrapportage die de wethouder aan de raad stuurde: “Een gebrek aan vertrouwen in de overheid speelt daarbij een rol”.

Over dit onderzoek
Vers Beton en OPEN Rotterdam volgen op dit moment voor langere tijd drie Rotterdamse gezinnen die verwikkeld zijn geraakt in het toeslagenschandaal en publiceren hierover begin 2023.

Mars van de Moeders
In 2021 liep OPEN Rotterdam mee met de Mars van de Moeders. Zo’n 100 a 150 mensen verzamelden op 11 november 2021 om 09.00 uur ‘s ochtends op het Stadhuisplein, met spandoeken en flyers. In een slinger lopen ze door de stad, met als eindbestemming het belastingkantoor. “Geen kans voor de moeders, geen kans voor Rutte” roepen de marslopers onder meer. Bij het belastingkantoor overhandigen de gedupeerden een manifest met eisen aan staatssecretaris Alexandera van Huffelen.