Precies 133 jaar geleden kreeg de Nederlandse Handelmaatschappij toestemming om 100 contractarbeiders te werven op het Indonesische eiland Java. Na een tocht over zee via Amsterdam kwamen de eerste Javanen op 9 augustus 1890 aan in Suriname. Hier werden ze op een plantage te werk gesteld. Woensdag staat de Rotterdamse Javaans-Surinaamse gemeenschap stil bij deze gebeurtenis.
In totaal emigreerden bijna 33.000 duizend Javanen naar Suriname. Vier jaar nadat de eerste Javanen aankwamen, gingen er vrijwel jaarlijks schepen met Javaanse contractarbeiders naar Suriname. Pas met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, toen Nederlands-Indië werd bezet door de Duitsers, kwam er een einde aan de Javaanse immigratie.
Woensdag staat de Rotterdamse Javaans-Surinaamse gemeenschap hierbij stil. Op de vooravond van de herdenkingsdag heeft de gemeenschap al het standbeeld Moments Contained op Rotterdam Centraal Station versierd met een Javaanse batik sjerp. “Batik is een best ingewikkelde wastechniek die in Indonesië is ontwikkeld. Inmiddels is de techniek uitgewaaid naar de hele wereld”, legt Brandy Sanmoeradi, initiatiefnemer van de actie, uit. “Voor ons is de techniek een heel belangrijk onderdeel van de traditionele klederdracht.”.
Dwangarbeid
Op de herdenkingsdag houdt Sanmoeradi het bescheiden, met een bijeenkomst in een Javaanse seniorenflat in Rotterdam. Maar op zondag is er een grote, landelijke herdenking in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. “We gaan in dit herdenkingsjaar meer dan ooit met z’n allen op zoek naar de schaduwzijde van de koloniale geschiedenis van Nederland. Contractarbeid heeft daar een hele grote rol in gespeeld”, vertelt Sanmoeradi. “Toen de afschaffing van slavernij in Suriname werd doorgezet, is dat eigenlijk vervangen door contractarbeid. Het was niet hetzelfde, maar het was nog steeds dwangarbeid.”
Maar deze vorm van dwangarbeid is nog niet bij iedereen bekend en daar moet verandering in komen, vindt Sanmoeradi. “Onze voorouders hebben geleden onder het juk van Nederland en dat moeten we gewoon herdenken. De pijn is nog steeds voelbaar en zichtbaar.”