Wat gebeurde er na de ontbinding van de Verenigde Oost-Indische Compagnie en hoe ontwikkelde het Nederlands kolonialisme zich in de 19e eeuw in Nederlands Indië? In een nieuwe aflevering van History Matters gaat Alicia Schrikker, universitair hoofddocent kolonialisme en wereldgeschiedenis aan de Universiteit Leiden, in op een aantal belangrijke thema’s: oorlog, dwang en exploitatie en de de groei van de koloniale samenleving.
“Er ging geen jaar voorbij dat er niet ergens een oorlog was”, legt Schrikker uit. “Gek dat we ons dat nu pas realiseren. Het zelfbeeld van Nederland was toch heel lang dat we een vreedzame natie waren. Dat wij voortdurend in oorlog waren, paste helemaal niet bij het beeld dat we van onszelf hebben.”
Dat oorlog niet paste bij het Nederlandse zelfbeeld resulteerde in versluierend en bagatelliserend taalgebruik. “Heel vaak werd het niet oorlog genoemd”, aldus Schrikker. “Maar pacificatie, precies het tegenovergestelde. Dat betekent dat het ook niet in het bewustzijn in Nederland neerdaalde.”
Ondertussen vormde de invoering van het Cultuurstelsel, waarbij de lokale bevolking gedwongen werd om gewassen zoals koffie, suiker en indigo voor Nederland te verbouwen als blauwdruk voor andere koloniale machthebbers. Schrikker: “De Britten waren enorm onder de indruk van die efficiëntie. En Leopold die uiteindelijk in Congo zijn kolonie sticht, nam het cultuurstelsel als voorbeeld van hoe hij kolonialisme wilde bedrijven.”
Volgende week in deel 2 van deze aflevering spreekt Hasna El Maroudi met journalist Joss Wibisono. Alle afleveringen van History Matters zijn hier en op de website van Gedeeld Verleden, Gezamenlijke Toekomst Rotterdam, terug te vinden.